Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας καθώς και τα αποτελέσματα αμέτρητων επιστημονικών ερευνών επιβεβαιώνουν ότι:
Πλεονεκτήματα Θηλασμού
Για το παιδί…
Το σημαντικότερο είναι ότι προάγει τη συναισθηματική σύνδεση μητέρας-παιδιού για όλη τους τη ζωή.
Για την μητέρα…
Το πρώτο γεύμα του νεογνού γίνεται αμέσως μετά τον τοκετό αφού πρώτα το στεγνώσουν και το σταθεροποιήσουν οι επαγγελματίες υγείας. Τοποθετείτε μπρούμητα, γυμνό πάνω στη μητέρα του και ετοιμάζεται για το πρώτο γεύμα. Τα νεογνά τις 2 πρώτες ώρες της ζωής τους έχουν την ικανότητα να ΄΄μπουσουλάνε΄΄ προς το στήθος της μητέρας ώστε να πιάσουν την θηλή μόνα τους χωρίς καμία βοήθεια.
Ο όρος δέρμα με δέρμα σημαίνει ότι το νεογνό είναι γυμνό πάνω στο γυμνό στήθος της μητέρας. Έτσι κρατάει την θερμοκρασία του σταθερή. Από το πρώτο γεύμα του νεογνού μόλις νοιώσει ‘’πλήρες’’ ίσως πέσει σε λήθαργο πολλές ώρες εξαιτίας της κούρασης και του στρες που βίωσε κατά τον τοκετό. Αυτό όμως δεν χρειάζεται να σας ανησυχεί διότι είναι φυσιολογικό. Μετά τις πρώτες 24 ώρες ξεκινάμε να ξυπνάμε το νεογνό κάθε 2-3 ώρες την ημέρα και κάθε 3-5 την νύχτα για να μπορέσει να παράξει όσο γάλα το ίδιο χρειάζεται.
Να θυμάστε ότι δε χρονομετρoούμε τα παιδιά στον θηλασμό, τρώνε όση ώρα θέλουν και κάθονται στο στήθος όχι μόνο για να παράξουν το γάλα που χρειάζονται αλλά και γιατί νοιώθουν τη ζεστασιά, την ασφάλεια και ακούν την καρδιά της μητέρας τους που είναι ο κύριος ήχος που αναγνωρίζουν.
Είναι φυσιολογικό τα μωρά να χάνουν ένα 10% του βάρους γέννησης. Με αυτή την τακτική θα εξασφαλίσετε την ποσότητα γάλακτος ώστε να ανακτήσουν το βάρος γέννησης συν διακόσια γραμμάρια που χρειάζονται για να σταματήσετε να τα ξυπνάτε. Αν το νεογνό ξυπνήσει νωρίτερα εσείς θα το βάλετε στο στήθος πάλι για όσο θέλει. Αν δεν κοιμάται ή δε σταματάει να θηλάζει δε σημαίνει ότι δε χόρτασε ή ότι δεν έχετε αρκετό γάλα. Σημαίνει κυρίως ότι σας έχει ανάγκη.
Παρακολουθήστε το για σημάδια πείνας όπως: ξυπνά και κοιτάει γύρω-γύρω, κάνει γκριμάτσες και γυρίζει το κεφάλι δεξιά και αριστερά, ανοιγοκλείνει το στόμα, πλαταγίζει τα χείλια, φέρνει το χέρι στο στόμα ή κουνάει τα χέρια, είναι ανήσυχο. Ακολούθως αρχίζει να γκρινιάζει και να κλαίει ενώ το παρατεταμένο κλάμα αποτελεί το τελευταίο σημάδι πείνας. Προτιμότερο είναι να μην αφήνουμε το μωρό να πεινάσει πολύ διότι μετά δυσκολεύεται να πιάσει τη θηλή λόγω εκνευρισμού.
Μόλις το γεύμα ολοκληρωθεί από το στήθος Α, δηλαδή μόλις το παιδί σταματήσει να θηλάζει, τότε το σηκώνουμε και το βοηθάμε να ρευτεί αν και δεν είναι απαραίτητο διότι με τον θηλασμό δεν καταπίνει μεγάλη ποσότητα αέρα. Αν συνεχίσει να έχει σημάδια πείνας τότε το τοποθετούμε ξανά στο στήθος Α. Σε περίπτωση που δεν ηρεμεί μόνο τότε αλλάζουμε στήθος και πάμε στο στήθος Β για όσο χρόνο θέλει το ίδιο.
Τα γεύματα γίνονται εναλλάξ. Δηλαδή ξεκινάμε από το στήθος Α στο ένα γεύμα και στο επόμενο γεύμα αλλάζουμε και πάμε στο στήθος Β. Στόχος μας είναι να κάνουμε 8-12 γεύματα κάθε μέρα. Βέβαια αυτός είναι ένας μέσος ορός διότι οι ανάγκες του κάθε παιδιού είναι διαφορετικές. Δεν χρειάζεται να μετράτε την ποσότητα γάλακτος που πίνει ένα μωρό ούτε να το ζυγίζετε συχνά, μπορείτε όμως να μετράτε τις πάνες του. Κατά μέσο ορό θέλουμε 6-8 πάνες μετά από την 6η μέρα ζωής του με αρκετά ούρα, ενώ οι 3-5 από αυτές να έχουν κιτρινωπές κενώσεις καθημερινά. Επίσης αν το στήθος αδειάζει μετά το γεύμα τότε σημαίνει ότι το νεογνό τρέφεται σωστά.
Τοποθέτηση του νεογέννητου στο στήθος
Πλύσιμο των χεριών. Δε χρειάζεται να πλένουμε τις θηλές σε κάθε θηλασμό. Ειδικά στην αρχή αφήνουμε το στήθος εντελώς γυμνό αμέσως μετά τον θηλασμό χωρίς να σκουπίσουμε ώστε το γάλα που μένει πάνω να βοηθήσει στη θρέψει των θηλών σε περίπτωση πληγής. Μπορούμε επίσης να βγάλουμε λίγο γάλα μόνες μας και να το απλώσουμε στην θηλή ή να χρησιμοποιήσουμε κρέμα λανολίνης η οποία είναι επίσης συμβατή με τον θηλασμό και δε χρειάζεται σκούπισμα αν έχει απορροφηθεί.
Βολευτείτε. Χρησιμοποιείστε μαξιλάρια για να ακουμπήσετε τα χέρια σας και το μωρό σας, απλώστε τα πόδια σας, βάλτε χαμηλό φωτισμό ή μια απαλή μουσική. Σκοπός στο θηλασμό είναι εκτός από ένα χαρούμενο μωρό να υπάρχει και μια ξεκούραστη και χαρούμενη μαμά. Συνεπώς θα βοηθήσει και εσάς να χαλαρώσετε και να κοιμηθείτε ίσως διότι το να κοιμάστε μαζί με το μωρό εκτός από ευεργετικό είναι και η μόνη λύση για να ξεκουράζεστε και να μαζεύετε δύναμη και για τις υπόλοιπες υποχρεώσεις.
Αφήστε το μωρό δέρμα με δέρμα. Το δέσιμο που δημιουργείτε με αυτό τον τρόπο είναι μοναδικό. Μην ανησυχείτε για τη θερμοκρασία του μωρού διότι το σώμα σας θα το κρατήσει ζεστό ωστόσο μπορείτε να το σκεπάσετε με κάτι ελαφρύ για να μην κρυώσει η πλάτη του.
Πιάνουμε το στήθος με τους αντίχειρες μας να σχηματίζουν σχήμα C ή U, όχι κοντά στη θηλή, για να βοηθήσουμε το στήθος να πάρει το σωστό σχήμα για την τοποθέτηση στο στόμα του νεογνού. Μπορούμε να χαϊδέψουμε λίγο το μάγουλο του νεογνού με την θηλή μας για να το διεγείρουμε ή μπορούμε να βγάλουμε λίγο γάλα ώστε να το ξεγελάσουμε και να ανοίξει καλά το στοματάκι του.
Η θηλή θα πρέπει να φτάνει στο πάνω μέρος του στόματος του νεογνού, στην μαλακή υπερώα. Τα χείλη του θα πρέπει να είναι γυρισμένα προς τα έξω και να εκτός από την θηλή να έχει πιάσει και ένα μέρος από τη θηλαία άλω. Τα μάγουλα και το πιγουνάκι του να ακουμπούν στο στήθος ενώ η μύτη είναι ελεύθερη.
Δεν πρέπει να νοιώθετε έντονο πόνο την ώρα του θηλασμού. Μια μικρή ενόχληση είναι φυσιολογική.
Στην αρχή οι θηλαστικές κινήσεις του μωρού είναι εντονότερες. Αυτό συμβαίνει διότι προσπαθεί να στείλει το μήνυμα στο σώμα της μητέρας του να παράξει γάλα. Μόλις το γάλα ΄΄κατέβει΄΄ τότε ο ρυθμός αλλάζει και γίνεται ρυθμικότερος και πιο αργός.
Παραγωγή γάλακτος
Ξέρετε τι βοηθάει πολύ την παραγωγή γάλακτος; η ξεκούραση. Η ξεκούραση σας είναι πολύ σημαντική τις πρώτες εβδομάδες. Καλό θα ήταν να αφήσετε τα άλλα μέλη της οικογένειας να βοηθήσουν με τις δουλειές του σπιτιού ή με όποια άλλη υποχρέωση μπορεί να υπάρχει. Η παραγωγή ενισχύεται με κάθε θηλασμό. Το μωρό παράγει μόνο του την ποσότητα που χρειάζεται. Αν υπάρξουν παρεμβάσεις όπως πιπίλα ή μπουκάλι τότε η παραγωγή θα μειωθεί.
Φροντίδα του στήθους
Μετά το 2ο-3ο 24ωρο το στήθος θα ξεκινήσει να πρήζεται. Χρησιμοποιώντας κομπρέσες και κάνοντας μασάζ στο στήθος αυτό το σύμπτωμα θα ανακουφιστεί.
Πριν το θηλασμό χρησιμοποιείστε ζεστή κομπρέσα (πετσέτα με ζεστό νερό), κάντε μασάζ και τοποθετείστε το μωρό να θηλάσει. Μετά το θηλασμό χρησιμοποιείστε κρύα κομπρέσα(πετσέτα βρεγμένη από το ψυγείο) ή λαχανόφυλλα από το ψυγείο. Έτσι θα βοηθήσουμε στο οίδημα που θα υπάρχει στο στήθος. Αν νοιώσετε το στήθος πολύ πρησμένο αφαιρέστε και λίγο γάλα με το χέρι για να σας ανακουφίσει.
Θέσεις θηλασμού
Γενικά δεν υπάρχει σωστή και λάθος στάση στο θηλασμό. Η σωστή στάση είναι όποια βοηθάει την μητέρα και το νεογνό. Ωστόσο όμως πάμε να δούμε μερικές από αυτές.
Θέση αγκαλιάς ή κλασική θέση θηλασμού ή θέση λίκνου (Cradle hold). Στη θέση αυτή το κεφάλι του βρέφους υποστηρίζεται από το μπράτσο της μητέρας του.
Θέση «αντίστροφης αγκαλιάς» (Cross Cradle hold). Είναι προτεινόμενη θέση για πρωτότοκες μητέρες και για μικρά και πρόωρα βρέφη, διότι το κεφάλι του βρέφους είναι καλά υποστηριζόμενο από το χέρι της μητέρας του και εύκολα καθοδηγείται προς την θηλή.
Θέση «Rugby» ή πλαϊνή θέση. Το βρέφος βρίσκεται κάτω από το βραχίονα της μητέρας του σε πλαϊνή θέση. Η θέση αυτή μπορεί να διευκολύνει τις μητέρες που έχουν γεννήσει με καισαρική τομή ή έχουν μεγάλους μαστούς. Ξαπλωτή θέση (Side-lying hold). Είναι πιθανά κατάλληλη για τις πρώτες μέρες, που οι μητέρες δυσκολεύονται να καθίσουν σε πιο όρθια θέση που όμως είναι η καταλληλότερη για το σπίτι ως η καλύτερη λύση για να μην ξυπνήσει το μωρό μόλις φεύγετε από δίπλα του.
Να θυμάστε ότι ο αυχένας και ο κορμός του μωρού πρέπει να βρίσκονται στην ευθεία με την κοιλιά του και απέναντι από την κοιλιά της μαμάς (κοιλιά με κοιλιά), να φέρνετε το μωρό στο στήθος και όχι το στήθος στο μωρό και να ελέγχετε ότι πιάνει σωστά τη θηλή.
Για να σταματήσετε το θηλασμό βάζετε το μικρό δάχτυλο του χεριού σας στην άκρη του στόματος του μωρού, ανάμεσα στα ούλα του, μέχρι να καταλάβετε ότι έχει σταματήσει να θηλάζει. Στη συνέχεια τραβήξτε το μωρό από το στήθος σας.
Μαστίτιδα
Είναι φλεγμονή του μαστού που μπορεί να οδηγήσει και σε απόστημα. Μπορεί να δημιουργηθεί όταν υπάρχουν ραγάδες στις θηλές απ’ όπου είναι εύκολη η είσοδος μικροβίων καθώς επίσης και όταν οι μαστοί είναι υπερφορτωμένοι και δεν αδειάζουν. Τα συμπτώματα είναι πυρετός ταχυσφυγμία, κρυάδες, πονοκέφαλος, βάρος και θερμότητα στο στήθος.
Τι πρέπει να κάνετε:
Α) Να συνεχίσετε να θηλάζετε σε συχνά χρονικά διαστήματα και αρχίζοντας από το στήθος που έχει το πρόβλημα. Επειδή η λοίμωξη έχει προσβάλλει τα μαλακά μόρια και όχι το γάλα, δεν χρειάζεται να φοβάστε μήπως αρρωστήσει το μωρό.
Β) Κάνετε ζεστές και κρύες κομπρέσες με τον τρόπο που αναφέραμε πιο πάνω.
Γ) Φροντίστε να βγάζετε το γάλα κάθε φορά που αισθάνεστε το στήθος σας βαρύ.
Δ) Να μετράτε τη θερμοκρασία σας συχνά.
Σε περίπτωση που δεν υποχωρούν τα συμπτώματα πιθανότατα θα χρειαστεί φαρμακευτική αγωγή.
Διατροφικές Ανάγκες
Ακολουθήστε την ίδια δίαιτα σε θρεπτικά στοιχεία όπως όταν ήσασταν έγκυος. Κατά τη διάρκεια του θηλασμού θα σας χρειαστούν περισσότερες θερμίδες. Συνεχίστε να παίρνετε τις ίδιες βιταμίνες όπως όταν ήσασταν έγκυος.
Αποφεύγετε τις τροφές που έχουν πολλές θερμίδες και δεν είναι καθόλου θρεπτικές. Αποφεύγετε την αυστηρή δίαιτα.
Αποφύγετε:
Αλκοόλ: Δεν κάνει κακό να πίνετε ένα ποτηράκι κρασί ή μπύρα κατά τη διάρκεια του θηλασμού με απόκλιση από τον θηλασμό 2 ώρες όχι όμως σε μεγάλη συχνότητα.
Κάπνισμα: Απαγορεύεται να καπνίζετε ή να βρίσκεται το μωρό σας σε χώρο με άτομα που καπνίζουν. Η νικοτίνη δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην ανάπτυξή του. Αν υπάρχει μεγάλη ανάγκη συστήνουμε έως 3 την ημέρα μακριά από το μωρό με απόκλιση 2-3 ωρών από θηλασμό σε θηλασμό. Για να πάρουμε ξανά το μωρό μετά από κάπνισμα αλλάζουμε ρούχα και πλενόμαστε καλά.
Φάρμακα: Να ρωτάτε πάντα το γιατρό ή την μαία σας πριν πάρετε κάποιο φάρμακο. Καφεΐνη: Η καφεΐνη επηρεάζει το νευρικό σύστημα του μωρού και δεν μπορεί να κοιμηθεί εύκολα.
Άλματα Ανάπτυξης
Στα βρέφη, τα άλματα ανάπτυξης είναι περίοδοι, οι οποίες χαρακτηρίζονται από έντονη αναστάτωση και απότομη σωματική αύξηση και ψυχοκινητική ανάπτυξη. Είναι ο τρόπος με τον οποίο τα βρέφη προετοιμάζονται για τα επόμενα κατορθώματά τους. Η συνήθης συμπεριφορά αλλάζει, ενώ παρατηρούνται μεταβολές στον τρόπο και το ρυθμό σίτισης. Για τα μεν θηλάζοντα βρέφη αυτό, συνήθως, σημαίνει προσκόλληση στο μαστό προκειμένου να αυξήσει την παραγωγή γάλακτος, ενώ για τα σιτιζόμενα με ξένο γάλα, αυτό μεταφράζεται σε μεγάλη αύξηση της ποσότητας που τρώνε. Η διάρκεια κυμαίνεται από λίγες μέρες έως μερικές εβδομάδες . Συνήθως για τον πρώτο χρόνο ζωής, συμβαίνουν τις εξής εβδομάδες: 5η, 8η-9η , 15η-19η, 23η-26η, 29η-30η, 34η-37η, 42η-47η, 51η-54η.
Οι μητέρες, στις δύσκολες αυτές φάσεις πρέπει να καλύψουν την ανάγκη του για αγκαλιά και επαφή, όπως και για περισσότερο γάλα, θηλάζοντας πιο συχνά, κι έτσι η παραγωγή του γάλακτος να αυξηθεί αυτόματα.
Δε χρειάζεται να δοθεί συμπλήρωμα στο μωρό κατά τη διάρκεια του άλματος, γιατί εμποδίζεται η φυσική διαδικασία «ζήτησης και προσφοράς» και το σώμα δε θα λάβει το μήνυμα ότι πρέπει να παράγει περισσότερο γάλα.
Θήλαστρο
Η χρήση θήλαστρου συστήνεται σε μητέρες που έχουν τα μωρά τους στη Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών(ΜΕΝΝ) ή σε μητέρες που ξεκινούν την εργασία τους ή για ενίσχυση της παραγωγής. Θέλει μεγάλη προσοχή διότι αν χρησιμοποιηθεί χωρίς σωστή καθοδήγηση μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στην παραγωγή, υπερπαραγωγή ή και μαστίτιδα.
Αν γνωρίζετε ότι θα βρίσκεστε μακριά από το μωρό σας, ξεκινήστε να εντάσσετε το θήλαστρο στο καθημερινό σας πρόγραμμα, μερικές εβδομάδες νωρίτερα ώστε το στήθος να συνηθίσει τη χρήση του.
Για το πόσες φορές πρέπει να χρησιμοποιείτε το θήλαστρο μέσα στην ημέρα εξαρτάται από το λόγο χρήσης του.
ΜΕΝΝ
Αντλήστε κάθε 2 ώρες τη ημέρα και κάθε 3 ώρες την νύχτα. Την πρώτη φορά 10 λεπτά τις επόμενες 3 μέρες από ένα τέταρτο την φορά και μετά 20 λεπτά την φορά. Ιδανικά θέλουμε η πρώτη άντληση να γίνει μέσα σε 6 ώρες μετά τον τοκετό.
Εργασία
Όσο αφορά την επιστροφή στην εργασία τότε μιλάμε ουσιαστικά για αντικατάσταση γευμάτων, οπότε θα γίνει χρήση του θήλαστρου ανάλογα με τα γεύματα που θα έκανε το μωρό βάση της ηλικίας του και των συνηθειών του.
Ρύθμιση παραγωγής
Είναι πάλι ανάλογα με το πόσα γεύματα κάνει το μωρό, τη συμπεριφορά πάνω στο στήθος, αν υπάρχει κάποιος κατασταλτικός παράγοντας(πχ φαρμακευτική αγωγή, στρες, μη υποστηρικτικό περιβάλλον).
Φύλαξη Μητρικού Γάλακτος
ΠΗΓΗ: lactation.gr